KARŞILIKSIZ ÇEK SUÇU


A) Başvurulacak Mahkeme Bakımından;
a)Görevli Mahkeme :

09/08/2016 tarihinde yürürlüğe giren 6728 sayılı yasa ile Çek Kanunun 5/1. maddesi yeniden düzenlenerek çekle ilgili ''karşılıksızdır işlemi yapılmasına neden olmak '' suçundan dolayı açılan davaların icra mahkemesinde görüleceği öngörülmüştür. Bu bakımdan çekin ibraz tarihi 09/08/2016 tarihinden sonra ise şikayetin doğrudan icra ceza mahkemesine yapılması gerekir.

b)Yetkili Mahkeme :

Ceza Muhakemesi Kanununda genel kural olarak davaya bakmak yetkisi, suçun işlendiği yer mahkemesine verilmiştir. (CMK .12/1) Ancak 5941 sayılı Çek Kanunu karşılıksızdır işlemi yapılmasına neden olmak suçunda yetkili mahkemeleri ayrıca göstermiştir. Buna göre yetkili mahkemeler şunlardır.(Çek K. m.5/1)
- Çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği yer mahkemesi
- Çek hesabının açıldığı banka şubesinin bulunduğu yer mahkemesi
- Hesap sahibinin yerleşim yeri mahkemesi
- Şikayetçinin yerleşim yeri mahkemesi
5941 sayılı Çek Kanunu'nda dört adet yetkili mahkeme öngörülmüş olup , seçim hakkı şikayetçiye bırakılmıştır.

B) Şikayet Hakkı ve Şikayet Süresi Bakımından ;
a)Şikayet Hakkı:

Suçun muhakemesi hamilin şikayetine bağlıdır. ( Çek K. m.5/1) Hamil icra mahkemesine vekil aracılığıyla başvurabilir. Hamilin şikayet hakkına sahip olabilmesi için kendisinin meşru hamil olması gerekir. Çek kural olarak ciro ve teslim ile devredileceğinden çekte meşru hamil düzgün ve birbirini takip eden ciro zincirinden anlaşılır. Ciro zinciri kopuksa ,hamil meşru hamil sayılmaz ve şikayet hakkı da bulunmaz . Hamile yazılı çeklerde meşru hamil çeki elinde bulunduran kişidir. Olayımızda şikayet konusu çek hamiline düzenlenen bir çek olup , meşru hamil çeki elinde bulunduran ve senet arkasındaki ciro zincirinde de görüleceği üzere son hamil olan Yakup Keskindir.

Hamilin şikayeti, suç bakımından bir dava koşuludur ve şikayet dilekçesi iddianame yerine geçen belge niteliğindedir.5941sayılı Çek Kanunu ,şikayet hakkını yalnızca hamile vermiş olup ( Çek K. m.5/1) çekin emre , nama yada hamiline düzenlenmiş olması bu bakımdan önem taşımamaktadır.

b) Şikayet Süresi:
Karşılıksız çek suçunda şikayet süresi, Çek Kanunu m.5/1’in atfı ile 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu m.347’ye göre belirlenecektir. “Şikayet süresi” başlıklı İcra ve İflas Kanunu m.347’ye göre; “Bu bapta yer alan fiillerden dolayı şikayet hakkı, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren bir yıl geçmekle düşer”. Kanun koyucu karşılıksız çek suçunun takibini şikayete bağlı tutmuştur. Ancak bu şikayet süresi ile ilgili Türk Ceza Kanunu m.73/1’de yer alan fiilin ve failin kim olduğunun bilindiği veya öğrenildiği günden itibaren başlayacak altı aylık şikayet süresi değil, İcra ve İflas Kanunu m.347’de düzenlenen üç aylık ve her durumda bir yıllık şikayet süresi uygulanacak, şikayet hakkına sahip olan bu süreye riayet etmediği takdirde şikayet hakkı düşecek, yani mahkeme tarafından şikayet hakkının kaybedildiği re’sen dikkate alınacaktır.

Av. Vedat Karaman
İstanbul 2023